W ostatnim czasie zajęcia z integracji sensorycznej stały się bardzo popularne. Ministerstwo Edukacji postanowiło takie zajęcia wprowadzić do szkół. Wielu nauczycieli przeszkolono, a szkoły dostały dofinansowanie na sprzęt wykorzystywany w trakcie takich zajęć. Jednak nie wszyscy wiemy, na czym polegają takie zajęcia, oraz w jaki sposób mogą pomóc naszym dzieciom.
Postaram się wyjaśnić, co to jest integracja sensoryczna, jakim dzieciom jest ona potrzebna i na czym polegają zajęcia prowadzone tą metodą.
Rozwój wiedzy na temat integracji sensorycznej przypisuje się A. Jean Ayres. Przez całe swoje życie rozwijała i poszerzała wiedzę w tej dziedzinie. Prowadziła zajęcia z dziećmi i dorosłymi, obserwując ich zachowania. Opracowała szereg testów, poszerzyła metody obserwacji klinicznej i sposoby terapii.
Zjawisko integracji sensorycznej pozwala nam dzielić, porządkować i łączyć pojedyncze doznania (bodźce), docierające do nas z ciała i ze środowiska, w pełną reakcję mózgu. Informacje, które docierają do mózgu, są odpowiednio przetwarzane i skutkują określonym („dobrym”) zachowaniem dziecka. Nasze zmysły (słuch, dotyk, wzrok, węch, propriocepcja i przedsionek) dają nam informacje dotyczące stanu naszego organizmu, oraz otoczenia, w jakim się znajdujemy.
Policjant kierujący ruchem na skrzyżowaniu, kieruje samochodami, tak jak nasz mózg informacjami docierającymi do niego. Jeżeli informacje (samochody) przepływają w sposób zorganizowany, a po drodze łączą się z innymi wrażeniami, wcześniej zebranymi, mózg wykorzystuje je do odpowiednich zachowań i przyswajania wiedzy. Jeżeli natomiast przepływ tych informacji jest niezorganizowany, następuje chaos, a życie przypomina korek uliczny w godzinach szczytu.
Dlaczego tak się dzieje? Jaki obraz przedstawia dziecko z istniejącym problemem?
Posłużę się przykładem Wiktora. Chłopiec bardzo „żywy”, ciekawy wszystkiego, lubi zabawy na placu zabaw, a przede wszystkim karuzelę i drabinki. Mama denerwuje się, bo Wiktor nie słucha poleceń. W szkole wychowawca zwraca uwagę na agresywne zachowanie chłopca, brak koncentracji na zajęciach. Wiktor ma problem z pisaniem ze słuchu.
Minęły czasy wrzucania takich dzieci do jednego worka: „niegrzeczne i źle wychowane” Dziś zastanawiamy się co nieprawidłowo pracuje, jakie zaburzenie powoduje takie reakcje?
Na zachowanie Wiktora wpływ może mieć dotyk, przedsionek i słuch. Przyczyną bicia kolegów może być nieprawidłowe odbieranie bodźców dotykowych przez chłopca. Kiedy system dotykowy pracuje niewłaściwie, wrażenia docierające do niego, są przetwarzane w sposób nieodpowiedni, a co za tym idzie, reakcja mózgu na takie zachowanie również jest nieodpowiednia. Np. każde szturchnięcie na przerwie jest wyolbrzymione, wywołuje nieproporcjonalne reakcje emocjonalne i powoduje zachowania agresywne, również z brakiem wyczucia siły.
Wiktor lubi wspinać się i kręcić na karuzeli, nie boi się wysokości. Takie zabawy są charakterystyczne dla wszystkich dzieci. Jednak, jeżeli dziecko ma ograniczone aktywności i np. idąc na plac zabaw korzysta zawsze tylko z karuzeli i spędza na niej bardzo dużo czasu, możemy mówić o przestymulowaniu układu przedsionkowego takimi doznaniami.
Podczas lekcji chłopiec siedzi blisko okna. Słyszy przejeżdżające samochody, przechodzących ludzi i ich rozmowy. Brak koncentracji Wiktora na zadaniach może być spowodowany nadwrażliwością słuchową. Wszystkie dźwięki rozpraszają go i nie pozwalają mu się skupić na zajęciach.
Można pomóc takiemu dziecku. Terapia Integracji Sensorycznej wspomaga pracę zmysłów, wpływa na zmianę zachowania w sferze motorycznej, emocjonalnej i poznawczej, a co za tym idzie poprawia skuteczne uczenie się.
mgr Edyta Kamińska
Terapeuta Integracji Sensorycznej
