Często zastanawiamy się czy rozwój mowy naszego dziecka przebiega prawidłowo. Swoje rozważania na ten temat rozpoczynamy zazwyczaj, gdy ma ono 3 lata. Jest to moment, kiedy wzrastają nasze oczekiwania wobec jego umiejętności komunikacyjnych. Każdy rodzic pragnie, by jego dziecko w tym wieku mówiło wyraźnie, budowało poprawne zdania i miało duży zasób słownictwa.
Należy pamiętać, iż rozwój mowy przebiega etapami, przez które nasze dziecko musi przejść, dlatego nie spodziewajmy się, że opanuje wszystkie umiejętności w jednym czasie. Jak zatem powinien przebiegać rozwój mowy u dzieci w wieku przedszkolnym, czyli od 3 do 6 roku życia?
Trzylatek do komunikacji używa zdań kilkuwyrazowych, często z licznymi błędami gramatycznymi. Rozumie kierowane do niego komunikaty słowne, mówi chętnie, zadaje wiele pytań. Dziecko w wieku 3 lat powinno prawidłowo artykułować głoski [a,o,u,y,i,ą,ę,p,b,m{pi,bi,mi},f,w{fi,wi},t,d,n,ń,l{li},ś,ź,ć,dź,k,g{ki,gi},j,ł]
. Trzylatki często zamieniają głoski [k,g] na [t,d] , głoski [s,z,c,dz,] na [ś,ź,ć,dź]. W tym wieku nie należy się tym niepokoić. Jeżeli w wieku 4 lat nasza pociecha nie opanuje prawidłowej wymowy tych dźwięków wskazana jest wówczas wizyta u logopedy. Na tym etapie rozwoju mowy głoska [r] jest realizowana jako [l] (wcześniej była to głoska [j].), a głoski [sz,ż,cz,dż] są wymawiane jako
[s,z,c,dz] lub jako [ś,ź,ć,dź]. Dziecko trzy letnie może mieć problem z wymawianiem wyrazów o trudnej budowie fonetycznej, wtedy niektóre głoski mogą być opuszczane lub zastępowane innymi dźwiękami np. długopis [głudopiś] .
Artykulacja dziecka 4 letniego staje się wyraźniejsza i dokładniejsza. W tym wieku głoski [s,z,c,dz] powinny już brzmieć prawidłowo. Należy zwrócić uwagę, czy podczas wymawiania tych głosek język nie wsuwa się między zęby. Jeżeli zauważymy międzyzębową realizację tych dźwięków mowy należy zgłosić się do logopedy. Głoska [r] nadal może być wymawiana jako [l] , ale może też już brzmieć prawidłowo. Pamiętajmy by nie nakłaniać dziecka do wymawiania tej głoski. W wieku 4 lat aparat artykulacyjny dziecka może być jeszcze nie przygotowany do realizacji tej głoski. Takie działania mogą przynieść szkodliwy skutek w postaci zniekształconego [r] tzw. francuskiego. Wypowiedzi czterolatka dotyczą nie tylko tego, co tu i teraz, ale także odnoszą się do przeszłości i przyszłości. Nadal mogą pojawiać się niepoprawne formy gramatyczne, ale dziecko wykazuje chęć poznawania prawidłowych form i zwraca na to większą uwagę. Dziecko w wieku 4 lat rozumie i wykonuje coraz bardziej złożone polecenia. W jego mowie pojawia się dużo neologizmów np. (czytacz - -osoba, która czyta). Jest to spowodowane tym, że dziecko chce nam jak najwięcej przekazać, a nie ma wystarczającej liczby wyrazów w swoim słowniku, dlatego tworzy nowe słowa.Zadaje dużo pytań, lecz są bardziej precyzyjne niż przedtem. Dla rodzica odpowiadanie na te wszystkie pytania może być chwilami uciążliwe. Musimy jednak uzbroić się w cierpliwość i czynić to za każdym razem, gdy dziecko tego oczekuje. Takim działaniem pobudzamy rozwój mowy i intelektu naszych pociech.
mgr Magdalena Lewińska – Ochal
Logopeda
